Grammatik

Wyrażanie przynależności Przynależność możemy wyrazić w języku niemieckim na kilka sposobów: przy użyciu czasownika gehören, zaimków dzierżawczych, przyimka von lub dopełniacza. Das Buch gehört ihm.Ta książka należy do niego. Das ist sein Buch.To jest jego książka. Das Buch ist von Peter.To jest książka Petera. Das ist Peters Buch.To jest książka Petera. Zaimki dzierżawcze Niektóre zaimki dzierżawcze pojawiły się już we wcześniejszych lekcjach. Teraz przedstawiamy ich pełny przegląd.
mein mój unser nasz
dein twój euer wasz
sein jego ihr ich
ihr jej Ihr pana/pani/państwa
Warto zwrócić uwagę na zgodność form dzierżawczych zaimka sie/Sie. Wie ist ihre Adresse?Jaki jest jej/ich adres? Wie ist Ihre Adresse?Jaki jest pana/pani/państwa adres? Uwaga! Przy wyborze zaimka dzierżawczego musimy zwrócić uwagę na rodzaj rzeczownika, który oznacza posiadacza lub nosiciela danej własności. Należy pamiętać przy tym o różnicach między polskim a niemieckim. das Buch und seine Farbeksiążka i jej kolor Zaimki dzierżawcze zajmują miejsce rodzajników i przyjmują ich końcówki. W rodzaju żeńskim i nijakim liczby pojedynczej, a także w liczbie mnogiej forma biernika jest równa formie mianownika.
liczba pojedyncza liczba mnoga
rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki wszystkie rodzaje
Nom. mein meine mein meine
Dat. meinem meiner meinem meinen
Akk. meinen meine mein meine
Takie same końcówki przybierają także pozostałe zaimki dzierżawcze. W toku odmiany zaimka euer (wasz) może zanikać środkowe -e-. euer Buchwasza książka eu(e)ren Kindernwaszym dzieciom W języku niemieckim nie funkcjonuje odpowiednik polskiego zaimka dzierżawczego swój – zastępują go formy odpowiedniego zaimka dzierżawczego. Ich fahre mit meinem Auto.Jadę swoim samochodem. Er fährt mit seinem Auto.Jedzie swoim samochodem. Ihr fahrt mit eurem Auto.Jedziecie swoim samochodem. dopełniacz Relację przynależności możemy również wyrazić za pomocą dopełniacza (niem. der Genitiv). das Haus dieser Freundedom tych przyjaciół Evas Schwestersiostra Evy Formy dzierżawcze imion i nazwisk tworzymy przy użyciu końcówki -s. Goethes Romanepowieści Goethego Pauls Tochtercórka Paula Jeśli imię lub nazwisko jest zakończone na -s, -ß, -z lub -x, końcówkę zastępuje apostrof. Klaus' Fraużona Klausa Marx' Philosophiefilozofia Marksa W większości wypadków polskie formy dopełniaczowe możemy przetłumaczyć na niemiecki za pomocą przyimka von i rzeczownika w celowniku. das Haus von Freundendom przyjaciół der Vater von Simonojciec Simona Tworzenie innych form dopełniacza omawiamy w dalszej części kursu: Dopełniacz – der Genitiv w lekcji 17.
Czasowniki zwrotne Czasowniki zwrotne to czasowniki, które łączą się z zaimkiem zwrotnym sich (się). Miałeś okazję poznać już kilka czasowników zwrotnych: sich freuencieszyć się sich treffenspotkać się sich entschuldigenusprawiedliwiać się, przepraszać sich interessiereninteresować się sich ausruhenodpoczywać sich vorstellenprzedstawiać się sich unterhaltenbawić się Uwaga! Nie wszystkie czasowniki, które są zwrotne w języku polskim, mają swój zwrotny odpowiednik w języku niemieckim. Porównaj: heißennazywać się heiratenżenić się werdenstać się gefallenpodobać się errötenczerwienić się W języku niemieckim forma sich występuje wyłącznie w 3. os. liczby pojedynczej i mnogiej. W pozostałych osobach użyjemy odpowiednich form zaimków osobowych, z którymi zetknąłeś się już w poprzedniej lekcji. Treffen wir uns am Abend!Spotkajmy się wieczorem! Das kannst du dir vorstellen.Możesz sobie to wyobrazić. Entschuldigt euch noch!Jeszcze się tłumaczcie! Ich freue mich auf dich.Nie mogę się doczekać spotkania z tobą. Interessierst du dich auch für Musik?Ty też interesujesz się muzyką?
Dat. Akk. Dat. Akk.
ich mir mich wir uns uns
du dir dich ihr euch euch
er/sie/es sich sich sie/Sie sich sich
Czasowniki zwrotne mogą łączyć się z celownikiem (niem. Dativ) lub biernikiem (niem. Akkusativ). W tym pierwszym wypadku w tłumaczeniu na polski pojawi się z reguły forma sobie. Wie stellst du dir das vor? (Dat.)Jak sobie to wyobrażasz? Interessierst du dich auch für Musik?(Akk.)Tu też interesujesz się muzyką? Uwaga! Niemieckie czasowniki nie zawsze łączą się z tym samym przypadkiem, co ich polskie odpowiedniki. Sam bezokolicznik niewiele nam podpowie – w tej formie zaimek zwrotny ma zawsze postać sich – dlatego w takich wypadkach najlepiej nauczyć się od razu przykładowego zdania z odmienionym czasownikiem. Ich muss mich (Akk) ausruhen.Muszę sobie odpocząć. Niektóre czasowniki w zależności od znaczenia wymagają różnego przypadka. vorstellen W znaczeniu przedstawić się/kogoś czasownik vorstellen łączy się z biernikiem. Ich möchte mich vorstellen.Chciałbym się przedstawić. Darf ich Ihnen meine Kollegin vorstellen?Czy mogę panu przedstawić swoją koleżankę? W znaczeniu wyobrazić sobie wymaga celownika. Das kannst du dir vorstellen.Możesz sobie to wyobrazić.
Czasowniki sehen i lesen W czasie Präsems temat czasownikow sehen i lesen podlega alternacji: w 2. i 3. os. lp. -e- w temacie wymienia się na -ie-. Mają tu zastosowanie te same zasady co w wypadku czasowników typu nehmen.
osoba liczba pojedyncza liczba mnoga
1. ich sehe/lese wir sehen/lesen
2. du siehst/liest ihr seht/lest
3. er sieht/liest sie sehen/lesen
Polskiemu skrótowi zob., który odsyła do innej publikacji, odpowiada w języku niemieckim forma siehe, 2. os. lp. trybu rozkazującego czasownika sehen. To szczególny przypadek - inne czasowniki tego typu mają w liczbie pojedynczej rozkaźnik zakończony na spółgłoskę (por. Nimm!, forma tr. rozkaz. czasownka nehmen). Lies!Czytaj!
Präteritum czasowników haben i sein Na potrzeby codziennej komunikacji wystarczy ci znajomość dwóch niemieckich czasów przeszłych. W uproszczeniu można powiedzieć, że czasu Perfekt używa się w języku mówionym, a czasu Präteritum w języku pisanym. Formy tego pierwszego nauczymy się tworzyć później. O czasie Perfekt przeczytasz w sekcji Czas przeszły złożony – das Perfekt w lekcji 13. Wyjątkiem są m.in. czasowniki haben i sein, które także w języku mówionym występują z reguły w formie Präteritum. Mają one stosunkowo prostą odmianę – główną trudnością jest zapamiętanie tematu, do którego dodamy znane już końcówki. 1. os. lp. = 3. os. lp. (podobnie jak w wypadku czasowników modalnych). haben
osoba liczba pojedyncza liczba mnoga
1. ich hatte wir hatten
2. du hattest ihr hattet
3. er hatte sie hatten
sein
osoba liczba pojedyncza liczba mnoga
1. ich war wir waren
2. du warst ihr wart
3. er war sie waren