Lektion 8 – Wann stehen Sie auf?

Prefiksy czasownikowe Podobnie jak w języku polskim, także w języku niemieckim część czasowników pochodnych jest utworzona przy użyciu prefiksów.

jechać + od = odjechać	fahren + ab = abfahren
płacić + za = zapłacić	zahlen + be = bezahlen
pakować + wy = wypakować	packen + aus = auspacken

Niektóre prefiksy mają takie samo znaczenie jak znane ci już przyimki, by wspomnieć choćby prefiks ein, odpowiadający znaczenieniowo przyimkowi in (w, do środka), czy prefiksy aus (z, na zewnątrz), an (na), mit (z, razem), ab (od), vor (przed) albo zurück (z powrotem). Dlatego część czasowników będziesz prawdopodobnie w stanie przetłumaczyć bez sięgania do słownika, ein+packenzapakować aus+packenwypakować ab+fahrenodjechać an+ziehenzakładać ubranie mit+nehmenwziąć z sobą vor+habenzamierzać, planować zurück+kommenwracać Prefiks um wskazuje na zmianę. um+steigenprzesiadać się um+stellenprzestawiać Prefiks los sygnalizuje rozpoczęcie czynności. los+fahrenwyjeżdżać Niekiedy nawet po rozłożeniu czasownika na czynniki pierwsze “rozszyfrowanie” jego znaczenia pozostaje sporym wyzwaniem. ver+stehenrozumieć be+suchenodwiedzić sich aus+ruhenodpocząć sich unter+haltenbawić się, rozmawiać Wskazówka: ucząc się nowego czasownika, poszukaj od razu w słowniku utworzonych od niego czasowników pochodnych. Z czasem oswoisz się z najważniejszymi prefiksami. packen → einpacken – auspacken fahren → abfahren – mitfahren – losfahren steigen → einsteigen – aussteigen – umsteigen

Prefiks prefiksowi nierówny W tej lekcji omówimy odmianę czasowników złożonych. Musimy zacząć od rozróżnienia na czasowniki rozdzielnie złożone (trennbare Verben) oraz nierozdzielnie złożone (untrennbare Verben). To, do jakiej kategorii zalicza się dany czasownik, będzie zależało od tworzącego go prefiksu. prefiksy tworzące czasowniki nierozdzielnie złożone be-, ge-, emp-, ent-, er-, ver-, zer-, miss-, hinter- be+suchen; be+zahlen ge+fallen er+zählen ver+stehen; ver+sprechen Wymienione prefiksy nigdy nie oddzielają się od czasownika w toku odmiany. Ich verstehe nicht.Nie rozumiem. Erzähl mal!Opowiadaj! Besuchen Sie uns?Odwiedzicie nas? Jeśli w skład czasownika wchodzi więcej niż jeden prefiks, o odmianie będzie decydował pierwszy z nich. Ver+ab+reden wir uns für morgen?!!*Domluvíme se na zítřek? prefiksy tworzące czasowniki rozdzielnie złożone ab-, an-, auf-, aus-, bei-, ein-, mit-, nach-, vor-, zu-, zusammen-, zurück-, her-, hin-, los-, weg-, weiter- ab+fahren; ab+sagen; ab+holen an+ziehen; an+bieten; an+halten auf+stehen; auf+wachen aus+ruhen; aus+steigen; aus+packen ein+steigen; ein+packen; ein+stellen mit+nehmen; mit+fahren vor+haben; vor+stellen zu+hören zurück+kommen hin+setzen los+fahren Wskazówka: zwróć uwagę, że większość prefiksów tworzących czasowniki rozdzielnie złożone funkcjonuje także samodzielnie, w funkcji przyimków lub przysłówków. Również w odniesieniu do czasowników rozdzielnie złożonych obowiązuje zasada ramy zdaniowej, które omawialiśmy już przy okazji czasowników modalnych: Ich kann nicht von ihm sprechen. Musst du morgen nach Dresden fahren? W wypadku czasowników rozdzielnie na koniec zdania trafia prefiks. Przykłady zdań oznajmujących: Der Bus fährt vom Bahnhof ab.Autobus odjeżdża z dworca. Am Morgen wacht sie schon um 4 Uhr auf.Rano budzi się już o 4. Przykłady zdań rozkazujących: Hör jetzt mal zu!Teraz posłuchaj! Setz dich kurz hin!Usiądź na chwilę! Przykłady zdań pytających: Wann stehen Sie morgen auf?O której pani rano wstaje? Fährst du auch mit?Pojedziesz też z nami? Wskazówka: jak widać, szyk zdania kształtuje się zgodnie z podstawowymi schematami, należy jedynie pamiętać o oddzieleniu prefiksu i umieszczeniu go na ostatniej pozycji. Pamiętaj, że prefiks często może decydować o znaczeniu całego zdania, dlatego prowadzenie konwersacji w języku niemieckim wymaga cierpliwości: nie wpadaj rozmówcy w słowo, bo może umknąć ci kluczowa informacja. Steigen Sie an der Haltestelle Bahnhof aus.Proszę wysiąść na przystanku Dworzec. Steigen Sie an der Haltestelle Bahnhof um.Proszę się przesiąść na przystanku Dworzec. Podobne zasady dotyczą zdań z użyciem czasowników złożonych utworzonych w inny sposób: na ostatnim miejscu stoi w tym wypadku nie prefiks, a przymiotnik, rzeczownik lub jeden z czasowników składowych.

krank sein	Wolf war von Montag bis Mittwoch krank.
Auto fahren	Er fährt gern Auto.
essen gehen	Wir gehen oft mit Freunden essen.
zu Mittag essen	Was isst du heute zu Mittag?

prefiksy tworzące oba typy czasowników durch-, über-, um-, unter-, wider-, wieder- Pewna grupa prefiksów może tworzyć zarówno czasowniki rozdzielnie, jak i nierozdzielnie złożone. W takim wypadku obok bezokolicznika warto uczyć się od razu formy osobowej (np. w zdaniu). Überqueren Sie die Straße.Proszę przejść przez ulicę. Ich hole das Auto morgen wieder.Jutro znów pójdę po samochód. Wiederholen Sie es bitte noch einmal?Czy może pan powtórzyć to jeszcze raz?