Grammar

Czasowniki nieregularne Czasowniki nieregularne (irregular verbs) są przydatne do tworzenia niektórych czasów w języku angielskim. Większości tych czasowników używa się na co dzień. Angielskie czasowniki przyjmują nieregularne formy w czasie przeszłym - Past Tense (PT) i w imiesłowie czasu przeszłego - Past Participle (PP). Imiesłów czasu przeszłego występuje także w stronie biernej i w czasie Present Perfect. Zob. więcej Present perfect w Lekcji 12 i Strona bierna w Lekcji 13. Ich form należy uczyć się, poznając nowy czasownik. Kiedy tworzymy dany czas, musimy się zastanowić, czy czasownik jest regularny. Jeżeli nie, musimy pamiętać, aby użyć jego poprawnej formy. Czasowniki nieregularne w dobrych słownikach są oznaczane np. za pomocą gwiazdki. Przegląd najważniejszych z nich znajdziesz w dodatku do tego kursu, a także na końcu każdego dobrego słownika. Na początku naucz się kilku najważniejszych czasowników nieregularnych, bez których nie można poprawnie posługiwać się językiem angielskim. Łatwe do zapamiętania są czasowniki, które przyjmują tę samą formę we wszystkich czasach (infinitive, Past Tense - PT i Past Participle - PP). Są to na przykład następujące czasowniki: bet (zakładać się), burst (pękać), cast (rzucać), cost (kosztować), cut (ciąć), hit (uderzać), hurt (zranić), let (pozwalać), put (postawić), quit (rzucać, przestać), set (ustawiać), shut (zamknąć), slit (rozcinać), split (podzielić), spread (rozkładać), thrust (popychać). Czasowniki, które zostały od nich utworzone za pomocą prefiksu, także nie zmieniają swojej formy, np. upset, broadcast. Wiele czasowników nieregularnych ma kilka znaczeń, których warto nauczyć się ze słownika. W niniejszym kursie podajemy jedynie ich podstawowe znaczenia.
Infinitive PT (Past Tense) PP (Past Participle)
be biː być was wɒz/were wɜː been biːn
become bɪˈkʌm stawać się became bɪˈkeɪm become bɪˈkʌm
begin bɪˈgɪn zaczynać began bɪˈgæn begun bɪˈgʌn
break breɪk łamać broke brəʊk broken brəʊkən
bring brɪŋ przynosić brought brɔːt brought brɔːt
buy baɪ kupować bought bɔːt bought bɔːt
come kʌm przychodzić came keɪm come kʌm
do duː robić did dɪd done dʌn
drink drɪŋk pić drank dræŋk drunk dræŋk
eat iːt jeść ate eit eaten ˈiːtən
fall fɔːl spadać fell fεl fallen ˈfɔːlən
feel fiːl czuć felt fεlt felt fεlt
find faɪnd znajdować found faʊnd found faʊnd
forget fəˈgεt zapominać forgot fəˈgɒt forgotten fəˈgɒtən
get gεt dostawać got gɒt got gɒt AmE gotten gɒtən
give gɪv dawać gave geɪv given ˈgɪvən
go gəʊ iść went wεnt gone gɒn
have hæv mieć had hæd had hæd
hear hɪə słuchać heard hɜːd heard hɜːd
keep kiːp trzymać kept kεpt kept kεpt
know nəʊ wiedzieć knew njuː known nəʊn
leave liːv wychodzić, opuszczać left lεft left lεft
lose luːz tracić, przegrywać lost lɒst lost lɒst
make meɪk robić made meɪd made meɪd
meet miːt spotykać met mεt met mεt
read riːd czytać read red read red
see siː widzieć saw sɔː seen siːn
sell sεl sprzedawać sold səʊld sold səʊld
send sεnd wysyłać sent sεnt sent sεnt
sit sɪt siedzieć sat sæt sat sæt
sleep sliːp spać slept slεpt slept slεpt
speak spiːk mówić spoke spəʊk spoken ˈspəʊkən
spend spεnd spędzać spent spεnt spent spεnt
steal stiːl kraść stole stəʊl stolen ˈstəʊlən
stand stænd stać stood stʊd stood stʊd
take teɪk brać took tʊk taken ˈteɪkən
tell tεl powiedzieć told təʊld told təʊld
think θɪŋk myśleć thought θɔːt thought θɔːt
wake weɪk budzić woke wəʊk woken ˈwəʊkən
win wɪn wygrywać won wʌn won wʌn
write raɪt pisać wrote rəʊt written ˈrɪtən
Formy czasu przeszłego czasownika be zostaną omówione w dalszej części. Uwaga! 3. forma (PP) czasownika get w amerykańskiej odmianie angielskiego to gotten (podobna sytuacja dotyczy czasownika forget). Uwaga na wymowę formy czasu przeszłego (PT) i imiesłowu (PP) czasownika read. Formy te pisze się tak samo, ale wymawia w inny sposób - rεd!

Czasowniki nieregularne łączą pewne podobieństwa, które mogą pomóc w zapamiętaniu ich form. Porównaj np. formy czasowników come i become. Różnią się jedynie przedrostkiem. Dotyczy to także czasowników derywowanych za pomocą przedrostka od podstawowych form czasowników nieregularnych, np. stand i understand, take i mistake itd. Podobne do siebie są również formy czasowników send i spend, bring i think.

Czas Past Simple Czasu Past Simple używamy do opisu czynności, które miały miejsce w przeszłości, zostały zakończone i nie mają żadnych skutków w teraźniejszości. Czas ten opisuje także zwyczaje, które miały miejsce w przeszłości. Czas trwania czynności lub wydarzenia jest jasno wyznaczony w przeszłości. Często w zdaniu występuje konkretny przysłówek określający czas, jak np. yesterday, last night, last week, an hour ago, the other day, this morning. I looked at her.Spojrzałem na nią. She called an hour ago.Zadzwoniła godzinę temu. We talked about you yesterday.Rozmawialiśmy wczoraj o tobie. He asked me for it the other day.Poprosił mnie o to ostatnio. Zdania oznajmujące Zdania z czasownikami regularnymi (Regular verbs) tworzymy poprzez dodanie -ed do bezokolicznika. Jeżeli czasownik w bezokoliczniku kończy się na samogłoskę -y stojącą za spółgłoską, w czasie przeszłym będzie on zakończony na -ied. I tried it. (try)Spróbowałem tego. She married him last year. (marry)Wyszła za niego w zeszłym roku. (Zwróć uwagę na podobieństwo tej reguły do reguły dotyczącej dodawania -s i -ies w czasie Present Simple). Podczas tworzenia form czasu przeszłego dochodzi do zmian w pisowni. Jeżeli czasownik jest zakończony na spółgłoskę poprzedzoną samogłoską, w czasie przeszłym spółgłoska ta zostaje podwojona. Np. stop - stopped, nod - nodded, fit - fitted. Do bezokoliczników zakończonych na -e dodajemy końcówkę -d (nie podwaja się końcowego e). Np. She died. (die)Umarła. We hoped so. (hope)Mieliśmy nadzieję, że tak. Uwaga na wymowę końcówek -ted -tɪd i -ded -dɪd. Np. started staːtɪd, nodded nɒdɪd. Pozostałe końcówki -ed wymawiamy jak t (po f, k, p, s, sh, c, ch) lub d (po b, v, g, z, i, j, l, m, n, r, y). Np. stopped stɒpt, worked wɜːkt, stayed steɪd. Tworząc zdania z czasownikami nieregularnymi, używamy ich drugiej formy - PT. We went there last night. (go)Udaliśmy się tam wczoraj wieczorem. We had problems. (have)Mieliśmy problemy. I fell and broke my leg. (fall, break)Upadłem i złamałem nogę. We found it. (find)Znaleźliśmy to. I got up early this morning. (get)Dziś wstałem wcześnie (rano). She kept it. (keep)Zatrzymała to sobie. I knew that. (know)Wiedziałem o tym. He left an hour ago. (leave)Wyszedł godzinę temu. Czasownik be w czasie przeszłym przyjmuje różne formy nieregularne dla poszczególnych osób. Odmienia się w następujący sposób:
I was wɒz byłem we were wɜː byliśmy
you were wɜː byłeś you were wɜː byliście
he/she/it was wɒz on(a) był(a)/ono było they were wɜː (oni) byli, (one) były
Notatka: Formy was i were wymawiamy w sposób (słaby) nieakcentowany wəz i wə. W 1 i 3 osobie liczby pojedynczej występuje forma was, natomiast w pozostałych - were. I was glad.Byłem zadowolony. She was very tired.Była bardzo zmęczona. How was your day?Jak ci minął dzień? We were there last week.Byliśmy tam w zeszłym tygodniu. They were at home.Byli w domu. Przeczenie czasownika be tworzymy za pomocą partykuły not stawianej za formą czasu przeszłego. Przeczenie może także występować w skróconej formie. Was not skraca się do postaci wasn't ˈwɒzənt, a were not do postaci weren't wɜːnt. Np. I wasn't ready.Nie byłem przygotowany. You weren't there.Nie było cię tam. She wasn't glad.Nie była zadowolona. Pytania z be tworzymy za pomocą inwersji (podobnie jak w czasie teraźniejszym). Np. Was I right?Miałem rację? Were you there last night?Byłeś tam wczoraj wieczorem? Was she glad?Była zadowolona? Was it necessary?Było to konieczne? Were they angry?Byli wściekli? Pytania i przeczenia - pozostałe czasowniki Tego typu konstrukcje tworzymy podobnie jak w czasie Present Simple, ale zamiast formy opisowej do we wszystkich osobach używamy formy przeszłej DID. W przeczeniach forma did not skraca się do postaci didn't. Czasowniki nieregularne w pytaniach i przeczeniach z did i didn't funkcjonują jak czasowniki regularne, ponieważ występują w bezokoliczniku. W pytaniach np. Did I wake you up?Obudziłem cię? Did she come?Przyszła? Did they ask you for it?Poprosili cię o to? What did you do yesterday?Co robiłeś wczoraj? Formę didn't (lub did not) w przeczeniach stawiamy tuż przed czasownikiem. Przykłady: I didn't know about that.Nie wiedziałem o tym. She didn't want it.Nie chciała tego. We didn't agree.Nie zgodziliśmy się. Przeczenia w czasie przeszłym i teraźniejszym tworzymy w analogiczny sposób. Jedyną różnicą jest użycie we wszystkich osobach formy didn't zamiast don't lub doesn't. Pytanie o podmiot tworzymy za pomocą zaimka pytajnego i formy przeszłej czasownika. W pytaniach o podmiot nie używamy czasownika posiłkowego did. Np. Who told you that?Kto ci o tym powiedział? Who did that?Kto to zrobił? What caused the problems?Co wywołało te problemy? Przeczenia możemy również tworzyć (podobnie jak w czasie Present Simple) za pomocą wyrazów never (nigdy), nobody (nikt), nothing (nic), nowhere (nigdzie). I wanted nothing.Niczego nie chciałem. I met nobody.Nikogo nie spotkałem. We never talked about it.Nigdy o tym nie rozmawialiśmy. She was nowhere.Nie była nigdzie. Podobnie jak w przypadku innych czasów, w pytaniach i przeczeniach należy pamiętać o zamianie np. some... na any.... He wanted something. - He didn't want anything.; She told somebody. - Did she tell anybody?; I had some. - Did you have any? W zdaniach przeczących należy pamiętać o tym, aby nie stosować podwójnego przeczenia w jednym zdaniu. Przykłady: I didn't do anything., I did nothing.Niczego nie zrobiłem. Czasowniki modalne w czasie przeszłym Należy zwrócić uwagę na czasowniki modalne can, may, must. W czasie przeszłym używa się ich form opisowych (odpowiednio dostosowanych do czasu przeszłego):
can was/were able to = mógł/mogli, potrafił/potrafili
must had to = musiał/musieli
may was/were allowed to = mógł/mogli, uzyskał zgodę/uzyskali zgodę
Np. I wasn't able to come.Nie mogłem przyjść. They weren't able to find it.Nie mogli tego znaleźć. We had to wait there.Musieliśmy tam czekać. You didn't have to wait.Nie musiałeś czekać. She wasn't allowed to leave.Nie pozwolono jej wyjść. Żaden z czasowników modalnych nie łączy się z operatorem did ani formą didn't (analogicznie nie łączy się z do i don't w czasie Present Simple). Czasownik can w czasie przeszłym przyjmuje formę COULD kʊd. Forma przecząca tego czasownika to could not lub w skrócie couldn't kʊdənt (nie mógł, nie mogli). Np. He couldn't get up.Nie mógł wstać. I couldn't help it.Nie mogłem nic poradzić. We couldn't stay there.Nie mogliśmy tam zostać. Czasownika COULD częściej używamy w trybie przypuszczającym - w znaczeniu polskiego mógłby(ś). Służy do wyrażania możliwości, prośby, propozycji, zachęty. Np. Could you help me?Mógłbyś mi pomóc? Could I see it?Mógłbym to zobaczyć? We could go there too.Też moglibyśmy tam iść. Zob. więcej: tryb przypuszczający i wyrażanie przypuszczenia w Lekcji 9???
“Before” vs. “ago” Uwaga! Tłumacząc przyimek czasu przed, należy konsekwentnie rozróżniać użycie wyrazów before bɪˈfɔː i ago əˈgəʊ. Różnica w ich znaczeniu jest dość znacząca. Before używamy, mówiąc o wydarzeniu, które nastało (czy nadejdzie) kiedykolwiek przed określonym momentem lub wydarzeniem (konkretnym punktem w czasie). Ago używamy, mówiąc jak dawno (od danej chwili) coś się stało. Before występuje w różnych czasach, ago prawie wyłącznie w czasach przeszłych. Np. Don't wake me before six.Nie budź mnie przed szóstą. He got there before me.Dostał się tam przede mną. I'll be back one week before Christmas.Wrócę tydzień przed Bożym Narodzeniem. ALE Np. He was here an hour ago.Był tu godzinę temu. We met a few days ago.Spotkaliśmy się kilka dni temu.

Wyraz ago występuje zawsze ZA informacją o czasie, do której się odnosi.

THERE WAS, THERE WERE Jeżeli chcemy powiedzieć, że coś się gdzieś znajdowało, było, użyjemy znanych już nam konstrukcji There is... i There are... w czasie przeszłym, czyli: There was... i There were.... Przeczenia tworzymy za pomocą wyrazu not lub no, który umieszczamy za formą czasownika be. Np. There was a party last night.Wczoraj w nocy była impreza. There were five of us.Było nas pięcioro. There was no time.Nie było czasu. There wasn't any rain yesterday.Wczoraj nie padało. There weren't any people.Nie było tam żadnych ludzi. Pytania tworzymy poprzez inwersję: Was there...? lub Were there...? Were there any problems?Czy były jakieś problemy? How many people were there?Ile tam było osób? Was there no other way?Nie było żadnego innego sposobu?
Rozkaz z czasownikami “let” i “tell” Rozkazy w 3. os. lp. i mn. tworzymy za pomocą czasownika let i zaimka w funkcji dopełnienia. W języku polskim odpowiadają im konstrukcje z wyrazem niech. Np. Let him call me.Niech do mnie zadzwoni. Let her ask somebody.Niech kogoś zapyta. Let them stay.Niech zostaną. Let it rain!Niech pada! Zakazy w 3 os. lp. i mn. tworzymy za pomocą czasownika let, zaimka oraz partykuły przeczącej not lub za pomocą konstrukcji don't let i zaimka umieszczonego przed czasownikiem. Np. Let him not come.Niech nie przychodzi. Let her not send it.Niech tego nie wysyła. Don't let them do it.Niech tego nie robią. Don't let anybody leave.Niech nikt nie wychodzi. W podobny sposób jak let możemy użyć czasowników tell (powiedzieć), ask (poprosić) do wyrażenia pośredniego rozkazu. Uwaga! Należy jednak pamiętać, że w odróżnieniu od let, wyżej wspomniane czasowniki należy poprzedzić przyimkiem to (bezokolicznik celu - niech, żeby)! Np. Tell him to do it.Powiedz mu, żeby to zrobił. Ask her to call me.Poproś ją, żeby do mnie zadzwoniła. Aby utworzyć zakaz w 3 os. lp. i mn. za pomocą tell, ask, należy użyć konstrukcji not to. Np. Tell him not to come.Powiedz mu, żeby nie przychodził. Ask her not to do it.Powiedz jej, żeby tego nie robiła.

Zwrot Let's say that... można przetłumaczyć jako Powiedzmy, że...

Pytanie Jaka jest dziś data? tłumaczymy jako What's the date today?

Numery identyfikacyjne Liczby składające się z więcej niż dwóch cyfr i stanowiące numer identyfikacyjny, np. nr pokoju, nr telefonu odczytujemy jako pojedyncze cyfry. Np. “room three five six”“pokój 356 (trzysta pięćdziesiąt sześć)” Uwaga! Przy odczytywaniu numerów identyfikacyjnych (np.telefonu) zero czytamy jak O (angielski wyraz oh), a wymawiamy jak əʊ! Dotyczy to jedynie tych przypadków, kiedy dany numer składa się wyłącznie z cyfr i nie może dojść do zamiany cyfry zero z literą O. Jeśli przy odczytywaniu danej liczby cyfra powtarza się kilkukrotnie po sobie, używa się słowa double dʌbl (dla dwóch takich samych cyfr) albo triple trɪpl (dla trzech). 133777 - one double three triple seven 40555667 - four o triple five double six seven agent 007 - agent double o seven W języku angielskim przed liczbami stawiamy skrót No. zamiast wyrazu number.