Grammaire

Zaimki osobowe Je suis français. Et toi ? W języku francuskim wyróżniamy dwa typy zaimków osobowych: zaimki nieakcentowane i akcentowane.
Zaimek nieakcentowany Zaimek akcentowany
ja je ʒə moi mwa
ty tu ty toi twa
wy vous vu vous vu
Zaimków nieakcentowanych pronoms atones używamy wyłącznie w połączeniu z czasownikiem. Je pars ce soir.Dziś wieczorem wyjeżdżam. Tu es fatigué ?Jesteś zmęczony? Vous êtes heureux ?Jesteście szczęśliwi?, Jest pan szczęśliwy? W zdniach oznajmujących lub pytaniach bezpośrednich stoją przed czasownikiem. !!* Francouzské věty s nesamostatnými zájmeny do češtiny překládáme bez užití zájmena. W pozostałych przypadkach używamy tzw. zaimków akcentowanych pronoms toniques, które nie łączą się z czasownikiem. Występują na początku zdania w celu podkreślenia jakiejś treści, po przyimku, spójniku, po c'est itp. sans moibeze mnie C'est vous ?To wy?, To pan/pani? C'est pour toi.To jest dla ciebie. Moi, je pars ce soir.Já dnes večer odjíždím.!!* Moi, je vais bien.Ja mam się dobrze.
Czasowniki Najczęściej używne czasowniki odmieniają się nieregularnie. Dotyczy to zwłaszcza czasowników être, faire i prendre. Ich form musisz nauczyć się na pamięć. Ogólne zasady mówią, że: 1.Formy 1. i 2. os. liczby pojedynczej są niemal lub zupełnie takie same. 2.W 2. os. liczby pojedynczej niemal zawsze pojawia się -s, w 2. os. liczbie mnogiej -ez (w wyjątkowych przypadkach -es).
osoba être εtʀ aller ale faire fεʀ
1. os. lp. je suis ʒəsɥi je vais ʒəve je fais ʒəfε
2. os. lp. tu es tyε tu vas tyva tu fais tyfε
2. os. lmn. vous êtes vuzεt vous allez vuzale vous faites vufεt
partir paʀtiʀ prendre pʀɑ̃dʀ présenter pʀezɑ̃te
1. os. lp. je pars ʒəpaʀ je prends ʒəpʀɑ̃ je présente ʒəpʀezɑ̃t
2. os. lp. tu pars typaʀ tu prends typʀɑ̃ tu présentes typʀezɑ̃t
2. os. lmn. vous partez vupaʀte vous prenez vupʀəne vous présentez vupʀezɑ̃te
Przed czasownikiem w trybie oznajmujących zawsze stoi podmiot, którego funkcję pełni rzeczownik, zaimek czy imię (nazwa własna). Je fais ça.Zrobię to. Tu prends un verre ?Napijesz się drinka? Vous partez ce soir ?Wychodzicie/Wyjeżdżacie dziś wieczorem? Je vais à Lyon.Jadę do Lyonu. Vous allez bien ?Macie się dobrze? Je suis fatigué.Jestem zmęczony.
Rodzajnik Przed francuskimi rzeczownikami stawiamy tzw. określniki. Są to wyrazy, której bliżej określają, co wyraża dany rzeczownik, precyzują go (liczba lub ilość określona/nieokreślona, przedmiot znany/nieznany itp.). Określnikiem może być liczebnik lub zaimek dzierżawczy. Głównymi określnikami są jednak rodzajniki (articles). W języku francuskim istnieją trzy typy rodzajników: rodzajnik określony (article défini)
rodzaj męski rodzaj żeński przed samogłoską liczba mnoga
le la l' les
rodzajnik nieokreślony (article indéfini)
rodzaj męski rodzaj żeński liczba mnoga
un une des
rodzajnik cząstkowy (article partitif)
rodzaj męski rodzaj żeński przed samogłoską liczba mnoga
du de la de l' des
Użycie rodzajnika określonego i nieokreślonego jest podobne jak w innych językach romańskich lub germańskich, ale ma też cechy specyficzne. Nieco inne jest zastosowanie rodzajnika cząstkowego. Szczegółowym omówieniem rodzajników zajmiemy się później. Więcej na ten temat - zob. Rodzajnik określony w lekcji 4, Rodzajnik nieokreślony w lekcji 4 i Rodzajnik cząstkowy w lekcji 6.
Liczba mnoga Tworzenie liczby mnogiej większości francuskich rzeczowników i przymiotników jest bardzo proste. Wystarczy dodać końcówkę -s. Dodajemy ją, ale jej nie czytamy. les soirs leswaʀ; les euros lezøʀo; les tickets letikε Uwaga! Wyrazy zakończone na -s, -z, -x w liczbie mnogiej nie zmieniają formy. les hommes heureux lezɔm(z)øʀø
Liczebniki główne 0-20 trois jours, six verres, dix-huit euros
0 zéro zeʀo
1 un œ̃ / une yn 11 onze ɔ̃z
2 deux dø 12 douze duz
3 trois tʀwa 13 treize tʀεz
4 quatre katʀ 14 quatorze katɔʀz
5 cinq sε̃k 15 quinze kε̃z
6 six sis 16 seize sεz
7 sept sεt 17 dix-sept disεt
8 huit ɥit 18 dix-huit dizɥit
9 neuf nœf 19 dix-neuf diznœf
10 dix dis 20 vingt vε̃
Liczebniki główne nie odmieniają się przez rodzaje. Wyjątek stanowi liczebnik jeden/jedna. !!* un ticketjeden lístek !!* une fillejedna dívka W liczebnikach cinq, six, huit, dix wymawiamy końcową spółgłoskę, jeśli występują samodzielnie. Końcowej spółgłoski nie wymawiamy, jeśli stoi przed rzeczownikiem rozpoczynającym się na spółgłoskę lub przydechowe “h”. six filles si fij; dix Hongrois di ɔ̃gʀwa !!* U cinq jsou v tomto případě možné obě možnosti: cinq filles buď sε̃fij, nebo sε̃kfij. Łączenie międzywyrazowe Jeśli rzeczownik zaczyna się od samogłoski lub niemego “h”, w liczebnikach zakończonych na -q, -s, -t i -x zachodzi łączenie międzywyrazowe. cinq euros sε̃køʀo; six hommes sizɔm Łączenie dotyczy również liczebnika un. Cechą szczególną nosówki œ̃ jest to, że nie zanika, mimo że za sprawą łączenia wymawiamy końcową spółgłoskę n. un euro œ̃nøʀo; un homme œ̃nɔm
Rodzaj W języku francuskim wyróżniamy rodzaj męski i żeński rzeczowników. Rodzaj wynika z rozwoju historycznego języka i rzeczowników należy się uczyć wraz z rodzajem. un dommageszkoda un verreszklanka une soiréewieczór, przyjęcie Polskie rzeczowniki rodzaju nijakiego w języku francuskim są albo rodzaju męskiego, albo żeńskiego. un numéronumer une filledziewczę